Polski narodowy socjalizm

Polski Narodowy Socjalizm, w okresie międzywojnia nie odwoływał się nigdy do III Rzeszy, rosnącej w siłę za naszą zachodnią granicą, choć niejednokrotnie powiązywano go z sobą. Hitleryzm uznawany był za wroga narodu Polskiego. Sama nazwa „Narodowy Socjalizm” po wojnie była kojarzona jednoznacznie i nie budziła pozytywnych reakcji.
Głównym miejscem działalności organizacji narodowo socjalistycznych stał się Śląsk i Zagłębie. Partie nigdy nie odegrały znaczącej roli w historii, po pewnym czasie rozpadły się i szybko zostały zapomniane. Liczyły od kilkunastu do kilkuset członków, skupiając wokół siebie głównie robotników, bezrobotnych i mniej znaczących urzędników.
Najstarszą partią tego ruchu była Partia Narodowych Socjalistów, która rozpoczęła działalność 20 VI 1933r. Nie można jednak ustalić dokładnej daty rozpadu, a ostatnie teksty wspominające o PNS pochodzą z 1938 roku. Nawiązywała ona do Bolesława Limanowskiego, Wielkiej Emigracji i Gromady Grudziądz.
PNS kładła nacisk na jednolitość ideologiczną członków, uważała, że liczy się nie ilość, lecz jakość, dlatego też liczebność była niewielka.
Partia wydawała pod redakcją F. Białkiewicza „Narodowego Socjalistę” oraz inne, mniej znaczące pisma. Sprzedaż prasy nie obejmowała całego kraju, ponieważ Polskie Towarzystwo Księgarskie „Ruch” odmówiło propozycji sprzedaży pisma w kioskach.
Program partii został przedstawiony w broszurze pt. „Katechizm Narodowy Polskiej Klasy Pracującej”.
Kolejnym stowarzyszeniem o którym warto wspomnieć jest Radykalny Ruch Uzdrowienia, powołany przez Józefa Kowala-Lipińskiego 15 VIII 1933r. Liczbę zwolenników szacowano na ok. 10 000. (w tym członków RRU, sympatyków i członków Centralnego Związku Zawodowego Polski).
Chociaż partia została rozwiązana w 1935r. Kowal-Lipiński kontynuował działalność polityczną. W „Froncie Polski Zbudzonej” pisano „Czem jest faszyzm dla Włoch, narodowy socjalizm dla Niemiec, tem jest R-R-U- dla Polski!”.
Wszystkie partie Propagowały postawę antykomunistyczną. Twierdzono, że komunizm jest doktryną szkodliwą, dążącą w praktyce do rozbrojenia Polski i podważającą zasady moralne. Front Narodowy Socjalisty pisał, że komuniści „W mrokach zaś konspiracji mówią o krzywdzie proletariatu, do której sami przykładają rękę”.
Narodowi socjaliści uważali, że problem komunizmu jest nierozłączny z zagadnieniem żydowskim. Żydzi byli bowiem oskarżani o niszczenie rozwoju ducha narodowego. W Katechizmie Narodowym Polskiej Klasy Pracującej zawarte jest zdanie: „My żydów nie nienawidzimy, gdyż można to robić względem równego sobie, my się ich brzydzimy jak robactwa”. Zaplanowano więc program, który miał zabronić uczestnictwa w życiu narodu, co miało na celu wymuszenie na nich emigracji z kraju. Uważano to za najważniejsze i pierwszorzędne zadanie w drodze do uzdrowienia drugiej Rzeczypospolitej.
Za przyczynę bezrobocia w kraju uważano hamowanie eksportu przez Żydów i sąsiadów Polski. Sprzeciwiano się wypłacaniu zasiłków, ze względu na demoralizację, w zamian za to proponowano otworzyć możliwość zarabiania bezrobotnym przez budowę dróg, mostów, sieci kolejowych itd. Państwo, oparte na gospodarce planowej, powinno przejąć kontrolę nad życiem gospodarczym, lecz pozostawić możliwość posiadania drobnej własności prywatnej tj. rodzinnych warsztatów pracy czy w przypadku rolników własnych gospodarstw. Własności prywatne nie mogły jednak kolidować z dobrem ogółu. Wszystkie ugrupowania uważały, że podstawą pracującej ludności są mieszkańcy wsi.
Głównym postulatem, jeśli chodzi o gospodarkę, była chęć przebudowy ustroju gospodarczego, to znaczy, likwidacja kapitalizmu poniżającego ludzi pracy i wprowadzenia ustroju socjalistycznego. Uważano, że „Prawdziwy nacjonalista musi być socjalistą, tak jak prawdziwy socjalista nacjonalistą”. Przemiana gospodarcza miała być wprowadzona powoli, z biegiem czasu.
Mniejszości narodowe w Polsce, według większości polskich narodowych socjalistów były uznawane za nieszkodliwe i dopóki były lojalne, miały takie same prawa jak polscy obywatele. Twierdzono jednak, że decydować o ważnych sprawach i sprawować władzę powinna tylko ludność pochodzenia polskiego. Jednakże Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza (NSPR) z Katowic i Polska Partia Narodowo-Socjalistyczna (PPNS) z Krakowa uznawały obce narody za wrogów wewnętrznych.
Po dojściu do władzy Hitlera w III Rzeszy zmieniło się nastawienie polskich narodowych socjalistów do rosnącej w siłę, dobrze zorganizowanej mniejszości niemieckiej, w której widziano zagrożenie. Na terenie Polski tworzyły się filie NSDAP. Mieszkającym za zachodnią granicą polakom odbierano prawa obywatelskie, zabraniano mówić w ojczystym języku. Naród polski został zakwalifikowany do gorszej kategorii. Dlatego antyniemieckość rozpowszechniła się we wszystkich polskich organizacjach narodowo socjalistycznych. Oczekiwano zbrojnego konfliktu, w wyniku którego zostaną przywrócone należące się Polsce ziemie.
Planowano odciąć przedsiębiorstwa niemieckie od dostaw państwowych, uniezależniać społeczeństwo polskie od niemieckich placówek, zwalniania zatrudnionych Niemców a ich miejsca zastępować Polakami.
Religie chrześcijańską uważano za najbardziej społeczną. PNS popierała wiarę w Chrystusa, mówiono często o walce za chrześcijański charakter Polski. Ustrój proponowany przez PNS miał opierać się na chrześcijaństwie, być może nawet je odrodzić. Nastawienie antychrześcijańskie odbierane przez partię było jako próbę rozwarstwienia narodu świadomie stosowaną przez Żydów. Przywódca RRU, J. Kowal-Lipiński w swoich broszurach wychwalał religię chrześcijańską, którą uważał za najbardziej moralną i odpowiednią. Uważał, że religia nadaje sens jednostce i społeczeństwu oraz prowadzi do wewnętrznego odrodzenia.
Większość partii uważała ustrój demokratyczno parlamentarny za najodpowiedniejszy. lecz nadużywany i źle rozumiany demokratyzm parlamentarny był ostro krytykowany. Dyktatury uważano na dłuższą metę za szkodliwe dla narodu. Jednak Radykalny Ruch Uzdrowienia z Kowalem-Lipińskim na czele opowiadał się za dziedziczeniem władzy i wprowadzeniem monarchii ludowo-parlamentarnej. Partia była zdania, że uchronić kraj przed katastrofą wewnętrzną będzie w stanie tylko powołany na jakiś czas wódz (rolę tę miał pełnić właśnie przywódca RRU). Z drugiej strony uważano, że idealna demokracja hamowałaby wszelki postęp.
Polskie partie narodowo-socjalistyczne cechowała nieduża ilość członków. Niewiele czasu także istnieli na scenie politycznej. Wśród działaczy brakowało naukowców oraz dziennikarzy, co za tym idzie, niewielki był zasób wypracowanych koncepcji. Nawet niewielkie plany partii nie były często realizowane, we względu na brak finansów. Główną różnicą miedzy polskim narodowym socjalizmem a hitleryzmem był brak agresywności w wypowiedziach, brak szowinizmu oraz kwestii rasistowskich. Antysemityzm ich można porównać do endeckiego, miał on bowiem charakter ekonomiczny. Pod koniec działalności wiele partii połączyło się z obozem narodowym, np. Narodowo-Radykalny Ruch Uzdrowienia (który powstał po delegalizacji RRU) wszedł w sojusz z Związkiem Młodych Narodowców, a NSPR zostało wcielone w Obóz Narodowo-Radykalny.


Bibliografia :
Grott Olgierd, Faszyści i Narodowi Socjaliści w Polsce, Kraków 2007
Majchrowski Jacek Maria, Polska myśl polityczna 1918-1939. Nacjonalizm, Warszawa 2000
Kowal-Lipiński Józef, Poznaj mój program uzdrowienia Rzeczypospolitej Polskiej, Katowice – Warszawa 1937
Front Polski Zbudzonej, nr. 3, Katowice-Warszawa 1934r.

Panna P.